اهمیت موضوع حل مسئله به حدی است که در حال حاضر مهارتهای حل مسئله به یکی از 10 مهارت اصلی زندگی تبدیل شده و بیش از نیمی از شرکتهای Fortune 500 (پانصد شرکت برتر دنیا) ارتقاء مهارتهای حل مسئله را در رأس فعالیتها و برنامههای خود قرار دادهاند!
تحت این شرایط، سؤال اساسی این است که چگونه میتوان به راه‌حل‌هایی دست یافت که به صورت کارآمد در حل مسئله مؤثر باشند و در عین حال راهکارهایی نیز برای جلوگیری از تکرار مجدد آنها ارائه نمایند؟ ارائۀ چنین راهکارهایی چندان ساده نیست، زیرا اغلب مشکلات حتی در صورت تکرار، به یک دلیل واحد ایجاد نمی‌شوند و در هر نوبت ممکن است دلایل جدیدی منجر به شکلگیری مسئله شده باشد.
وجود اشکالاتی در تکنیکها و ابزارهای رایج حل مسئله، از جمله فقدان نگاه جامع و یکپارچه به مسائل سازمان (تفکر خطی و غیر سیستمی) و همچنین بیتوجهی به نقش طرز تفکر و منطق تصمیمگیری (مدلهای ذهنی) افراد در شکلگیری و تداوم مسائل، منجر به ارائۀ روش جدید تجزیه و تحلیل مسائل تحت عنوان مدل ICEBERG که مبتنی بر پیادهسازی عملی تفکر سیستمی در حل مسئله میباشد، گردید.
عنوان ICEBERG از این جهت انتخاب شده است که کوههای یخی شناور (ICEBERG) در آب‌های قطب جنوب به عنوان بزرگ‌ترین خطر برای دریانوردان محسوب می‌شوند. علت این امر آنست که تنها چیزی حدود 15 درصد از این کوههای غول‌پیکر روی آب شناور هستند و مابقی از دید پنهان است. بخش پنهان کوههای یخی، برای دریانوردان غیرحرفه‌ای بسیار خطرناک بوده، باعث برخورد و غرق شدن کشتی‌هایشان میشود. مسائل نیز در صورتی که به آنها به شکل سطحی نگریسته شود، به همین اندازه میتوانند خطرناک باشند.
روش ICEBERG، روشی مبتنی بر رویکرد سیستمی و جامع در حل مسئله است که در آن تحلیل مسئله طی 4 گام اصلی و در هر مرحله با بهرهگیری از ابزارهای مختلف خاص خود، صورت میگیرد.
1. اولین گام در این روش، مشاهدۀ دقیق کلیۀ ابعاد مسئلۀ حاضر و وقایع مرتبط با آن به عنوان یک گام اساسی در شناخت مسئله، میباشد. در این گام باید کوچکترین جزئیات موجود نیز مورد توجه قرار گیرند. اساساً تا زمانی که مشاهدات ما از آنچه که واقعاً به وقوع پیوسته است کامل نباشد، هر گونه حرکت و اقدامی در جهت حل مسئله ممکن است خود منجر به ایجاد مشکل جدیدی شود.
2. گام دوم، بررسی روند تغییرات و سوابق عوامل شناسایی شده در گام اول میباشد. هدف از انجام گام دوم، دستیابی به مقاطع زمانی حساسی است که تغییرات اثرگذار و مرتبط با یکدیگر در شکلگیری مسئله داشته است. البته انجام صحیح این مرحله نیز مستلزم بکارگیری روشها و تکنیکهای خاصی میباشد.
3. در گام سوم، شناسایی علل اصلی شکلگیری مسئله مورد توجه میباشد. برای دستیابی به علل ریشهای ضروری است که تمام علتها در کنار هم در نظر گرفته شوند و ارتباطات احتمالی آنها نیز کشف گردد. برای رسیدن به این هدف در گام سوم، یک مدل مفهومی دینامیک از مسئله استخراج میشود که ارتباطات موجود مابین عوامل مختلف در آن قابل مشاهده و تحلیل خواهد بود.
4. در نهایت به چهارمین و عمیق‌ترین لایه از بررسی مسئله با مدل ICEBERG میرسیم. اگر مراحل به درستی طی شده باشند، اغلب درمییابیم که ریشه بسیاری از مشکلات در نوع نگرش و تفکر افراد درگیر در مسئله است، به این معنا که تصورات و برداشتهای افراد خود منجر به شکل گیری مسئله به شده است و برای حل ریشهای مشکل باید ذهنیات غلط موجود مورد بازنگری قرار گیرند. لذا در این مرحله نوع نگرش افراد یا به اصطلاح، مدلهای ذهنی افراد درگیر در مسئله مورد توجه میباشد.
به طور خلاصه میتوان گفت که روش ICEBERG یک رویکرد نوین در مواجهه با مسائل است که مفاهیم مطرح شده در آن ابزارهایی برای عملیاتی کردن اصول تفکر سیستمی میباشند که باید همواره مورد توجه افراد و تیمهای حل مسئله باشند. به بیان ساده، این رویکرد یک چارچوب کلی برای تمام روشهای حل مسئله است که می‌تواند به استقرار نگرش جامع و سیستمی در حل مسائل شخصی و سازمانی نقش بسزایی داشته باشد.
روش ما
بسته آموزشی تحلیل مسائل به روش ICEBERG، به چند صورت مختلف قابل ارائه میباشد:
1- سمینار 1 روزۀ آشنایی با رویکرد ICEBERG در تحلیل مسائل
2- کارگاه آموزشی 2 روزه آشنایی با رویکرد ICEBERG در تحلیل مسائل و معرفی ابزارهای پیاده سازی آن در سازمان
3- دورۀ 9 روزه مسئله محور (Action Learning)، که به همراه تعریف و بررسی یک (یا چند) مسئلۀ واقعی از سازمان اجرا می‌گردد. در این دوره افراد به صورت عملی، درگیر حل مسئله به روش مذکور می‌شوند. به این ترتیب یادگیری به صورت عملی در فرگیران رخ داده و در ضمن، توانایی شناسایی جایگاه و به‌کارگیری ابزارهای مختلف را در شرایط واقعی بدست می‌آورند.
برای کسب اطلاعات بیشتر، بروشور دوره را دانلود نموده و یا با شماره تلفن 22636128-021 تماس حاصل فرمائید.